Një fjalor bullgarisht-shqip i botuar në prill 2015 dhe i hartuar nga autorja Marija Hristova Georgieva (Peeva) ka si bazë të folmen shqipe në fshatin Mandricë, Bullgari.
Po çfarë është Mandrica?
Nga një mbishkrim në gur në kishën e varrezave “Sveta Nedelja” (Shën e Diela) mësohet se historia e fshatit fillon më 1636.
Teksti shoqërues thotë se fshati është themeluar nga tre vëllezër shqiptarë nga Vithkuqi i Korçës.
Rreth vitit 1700, – thuhet më tej aty, – fshati ka filluar të rritet. Në fillim të shek. XX, numri i banorëve ka qenë rreth 3500 veta.
Deri në vitin 1912, në fshat është përdorur vetëm gjuha shqipe.
Në vitin shkollor 1913-1914 ka filluar shkollimi në gjuhën bullgare.
Sot, fshati është shpopulluar shumë. Banorët e paktë të vjetër, që kanë mbetur, vijojnë ta flasin gjuhën shqipe.
Për historinë e themelimit të Mandricës dhe të folmen e saj shqipe ka shkruar edhe profesor Dhimitër Shuteriqi në “Studime filologjike”, 1965.
Bashkë me profesor Mahir Domin ata kanë bërë një studim të plotë shkencor për të folmen e Mandricës.
Sipas profesor Shuteriqit, në vitin 1900, Mandrica ka qenë me 650 shtëpi. Ka disa gojëdhëna, – thotë profesori, – që Mandrica është themeluar që më 1453.
Edhe Bojka Sokollova ka shkruar për shqiptarët e Mandricës (Berlin, 1983).
Në vitin 2011 është krijuar Shoqata për Ringjalljen e Fshatit Mandricë. Janë pasardhësit e sotëm të banorëve të Mandricës, që e kanë themeluar, me synimin të ruajnë dhe të zhvillojnë traditat, gjuhën dhe pamjen e saj autentike.