Presioni i Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimit Europian për ngritjen e Gjykatës së Lartë dhe asaj Kushtetuese, Këshilli i Emërimeve në Drejtësi dhe Këshilli i Lartë Gjyqësor kanë nisur lëvizjet.
Ambasadorja amerikane Yuri Kim, por edhe zëdhënësja e Komisionit për Çështjet e Zgjerimit dhe Fqinjësisë në BE, Ana Pisonero kanë kërkuar nga politikanët e vendit tonë që Gjykata Kushtetuese të jetë gati në muajin janar.
Këto presione kanë bërë që KED të mblidhet nesër, ku do të marrë vendimin për të hapur garën për 2 vendet vakante në këtë gjykatë, ku një vakancë i takon Presidencës dhe 1 vakancë i takon Kuvendit.
Për plotësimin e këtyre vakancave, KED ka hapur disa herë garën, por arsyeja pse Kushtetuesja vijon të jetë e bllokuar ka qenë skualifikimi i kandidatëve të cilët nuk plotësonin kriteret. Por këto skualifikime kanë përplasur jo pak herë edhe institucionet në vend. Skualifikimi i fundit që përplasi palët ishte ajo i Regleta Panajotit. Por tashmë pas presionit ndërkombëtar, palët duket se i kanë lënë pas mosmarrëveshjet për të vijuar punën me intensitet dhe për të plotësuar vakancat në Gjykatën Kushtetuese, në mënyrë që në fillim të vitit që vjen të jetë funksionale.
Ngritja e Gjykatës së Lartë
Por për ngritjen dhe funksionimin e Gjykatës Kushtetuese, Gjykata e Lartë ka një rol kyç. Në total, Kushtetuesja duhet të ketë 9 anëtarë, ku 3 zgjidhen nga Presidenca, 3 nga Kuvendi dhe 3 nga Gjykata e Lartë. Duke iu referuar ligjit, Këshilli i Emërimeve në Drejtësi dhe Gjykata e Lartë po punojnë paralelisht, për të arritur të ngrejnë Kushtetuesen brenda këtij viti.
Kështu, KLGJ përmes një njoftimi ka bërë të ditur se do të mblidhet ditën e sotme, ku do të diskutojnë për emërimet në Gjykatën e Lartë, e cila aktualisht ka ngelur me 3 anëtarë nga 12 që ka përcaktuar ligji. Pra përzgjedhja dhe emërimi i 9 anëtarëve të tjerë në këtë gjykatë do të jetë tema që do të diskutohet mes anëtarëve të KLGJ. Po ashtu, Këshilli ka vënë në zbatim udhërrëfyesin e dorëzuar nga SHBA-BE dhe në mbledhjen e fundit të zhvilluar në datën 7 gusht ka bërë me dije se ka nisur verifikimi i kandidatëve.
KLGJ bën të ditur se verifikimi ka nisur për kandidatët që kanë shfaqur interes për vendet vakante që janë shpallur në 26 shkurt 2020 dhe 9 shtator 2020. Ndërkohë që pak kohë më parë EURALIUS dhe USAID kanë dorëzuar një “Udhërrëfyes për funksionimin e Gjykatës së Lartë”, i cili duhet të ndiqet nga KLGJ dhe vetë Gjykata e Lartë. Aty theksohet se funksionimi i Gjykatës së Lartë është një nga kriteret kryesore që është vendosur nga Këshilli Europian në muajin mars për hapjen e negociatave me BE.
“Udhërrëfyesi identifikon një numër të konsiderueshëm të masave konkrete dhe afateve që të dy institucionet synojnë të ndërmarrin gjatë vitit 2020 në mënyrë që ta bëjnë Gjykatën e Lartë përsëri funksionale. Funksionaliteti i Gjykatës së Lartë është një nga kriteret e vendosura nga Këshilli Europian në Mars 2020 për hapjen e negociatave të pranimit për Shqipërinë në BE në 2021.
Udhëzuesi prek çështje të tilla si: promovimi i gjyqtarëve në Gjykatën e Lartë, ndarja e magjistratëve si këshilltarë juridikë në Gjykatën e Lartë, miratimi i rregullave të brendshme për funksionimin e Gjykatës së Lartë, nevoja për një numër ndryshimesh legjislative në rregullat procedurale të zbatueshme për Gjykatën e Lartë dhe krijimin e një strukture të re organizative për Gjykatën e Lartë, përfshirë një Qendër të re Dokumentacioni”, thuhet në udhërrëfyesin e SHBA-BE.